Każda firma, żeby prawidłowo funkcjonować, musi posiadać odpowiednią infrastrukturę. Składają się na nią nie tylko nieruchomości, maszyny czy surowce, ale także zasoby niematerialne. Do tych ostatnich możemy zaliczyć między innymi know-how. Czy warto je chronić?
Know-how - definicja
Know-how, mimo że tak istotne dla rozwoju przedsiębiorstw, nie jest ściśle zdefiniowane w polskich przepisach prawnych. Najbardziej wyraźną wzmiankę o nim znajdziemy w art. 5a ust. 34 lit. c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
| Art. 5a. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...) 34) komercjalizowanej własności intelektualnej – oznacza to: (...) c) równowartość udokumentowanej wiedzy (informacji) nadającej się do wykorzystania w działalności przemysłowej, naukowej lub handlowej (know-how) (...). |
Dodatkowe informacje możemy też znaleźć w art. 29 ust. 1 pkt 1 tego samego aktu prawnego - tam know-how określa się jako całość informacji związanej ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej. Niektóre aspekty know-how definiuje też rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, a także rozporządzenie Komisji (WE) nr 772/2004 w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o transferze technologii.
Bazując na wymienionych wyżej aktach prawnych, można najprościej określić know-how jako wiedzę techniczną i pozatechniczną (handlową, administracyjną, organizacyjną, finansową), przydatną do wykonywania konkretnego rodzaju działalności gospodarczej lub całokształt doświadczeń, praktyk i procedur, jakie przedsiębiorca zdobył w trakcie prowadzenia działalności. Szczególnie ważne jest jednak to, że know-how ma wpływ na sposób wykonywania działalności gospodarczej w ten sposób, że można bez większego trudu odróżnić towary lub usługi jego właściciela od wyrobów konkurencyjnych przedsiębiorstw.
Cechy know-how
Na definiowanie know-how najważniejszy wpływ ma jednak praktyka. To na jej podstawie wytworzyły się najważniejsze cechy know-how, takie jak:
- niejawność - informacje utrzymywane są w tajemnicy i nie można ich w prosty sposób zdobyć,
- istotność dla procesu produkcji lub wykonywania usługi - jak zostało już wspomniane, know-how w znacznym stopniu przyczynia się do wyprodukowania towaru unikalnego i odróżniającego się od innych dostępnych na rynku,
- zidentyfikowanie - know-how powinno być w czytelny i jasny sposób zredagowane i określone.
Co może być know-how? Rozmaite informacje - bazy danych, receptury i przepisy, systemy archiwizacji danych, procedury, których używa się w firmie, a nawet strategie, prognozy i przewidywania.
Tajemnica przedsiębiorstwa a know-how
Choć może się wydawać inaczej, know-how nie jest tożsame z tajemnicą przedsiębiorstwa. Know-how jest węższym pojęciem - obejmuje tylko informacje o zarządzaniu firmą i procesach produkcyjnych, nabytą przez przedsiębiorcę i jego pracowników wiedzę i doświadczenie. Tajemnica przedsiębiorstwa natomiast rozciąga się nie tylko na wymienione kwestie, lecz także na informacje o stanie finansowym przedsiębiorstwa, jego zobowiązaniach finansowych, a także dane pracowników i treść zawieranych z nimi umów.
Zobacz też:
Ochrona prawna know-how
Choć może się tak wydawać, przedsiębiorca nie może zastrzec know-how, nie posiada też do niego praw autorskich, ponieważ nie ma ono charakteru odkrywczego, może jednak chronić go na mocy innych aktów prawnych.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji kwalifikuje naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, a więc także know-how, jako czyn nieuczciwej konkurencji:
| Art. 11.1 Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. (...) 4. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. |
Ta sama ustawa w art. 23 wskazuje także odpowiedzialność karną za załamanie tajemnicy przedsiębiorstwa:
| Art. 23. 1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej. |
Oprócz kary grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności sąd może orzec także w zależności od wagi przewinienia nakaz naprawienia szkody, zwrócenie uzyskanych korzyści, a nawet zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu lub zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może dochodzić swoich praw także przed sądem cywilnym. Podstawą do tego jest art. 415, który nakazuje naprawić szkodę podmiotowi, któremu została ona wyrządzona.
